اگر شما دچار شکستگی، ورم مفاصل یا سایر آسیب‌ها در ناحیه باسن شده باشید بطور قطع انجام فعالیتهای متداولی مانند راه رفتن یا شستن روی صندلی برای شما همراه با درد و دشواری خواهد بود. در چنین شرایطی اگر مصرف دارو، تغییر در فعالیتهای روزمره و استفاده از ابزار کمکی در راه رفتن، به کاهش درد شما در ناحیه لگن کمک نکرد، ممکن است پزشک مربوطه جراحی تعویض مفصل لگن را برای شما تجویز نماید. جراحی تعویض مفصل لگن یک روش ایمن و مؤثر است که می تواند درد شما را تسکین دهد، حرکت را افزایش دهد و به شما کمک کند تا به انجام فعالیتهای عادی و روزمره بازگردید. عمل تعویض مفصل لگن یکی از عمل‌های بسیار رایج است که معمولا در بین بیماران مبتلا به آرتروز که دچار دردهای مزمن در ناحیه لگن و ران هستند، انجام می‌گردد. جراحی تعویض مفصل لگن در دسته جراحی‌های بسیار موفق در ایران قرار می‌گیرد که در آن بخشهایی از مفصل لگن با پروتز تعویض می‌گردد. با توجه به شرایط بیمار و میزان آسیب وارده شده به مفصل، جایگزینی انجام می‌شود. در اکثر بیماران جایگزینی بطور کامل انجام گرفته ودر برخی دیگر جایگزینی جزئی مناسب‌تر خواهد بود. از اوایل دهه 1960 با پیشرفت در تکنیک‌های جراحی، کارایی جراحی تعویض مفصل لگن افزایش یافته بطوری که بر اساس گزارشات آژانس تحقیقات و کیفیت مراقبت‌های بهداشتی، بیش 450.000 جراحی تعویض کامل مفصل ران در ایالات متحده ثبت شده است. علل شایع درد در ناحیه لگن:
- شایع‌ترین علت درد و ناتوانی مزمن مفصل، وجود بیماری‌هایی از قبیل پوکی استخوان، آرتریت روماتوئید و آرتریت آسیب زا می‌باشد.
- آرتروز: آرتروز در افراد 50 ساله و بالاتر و اغلب در افرادی که سابقه خانوادگی ورم مفاصل دارند مشاهده می‌شود. در این بیماری غضروفی که در بین استخوان‌های لگن وجود دارد از بین رفته و باعث می‌شود استخوان‌هایی که مقابل هم قرار دارند به یگدیگر ساییده شوند که موجب بروز درد وسفتی در لگن خواهد شد.
- روماتیسم مفصلی. این یک بیماری خود ایمنی است که در آن غشای سینوویال ملتهب و ضخیم می‌شود. این التهاب مزمن می‌تواند به غضروف آسیب وارد کند و منجر به درد و سفتی شود. آرتریت روماتوئید شایع ترین نوع از اختلالات است که “آرتریت التهابی” نامیده می شود.
- همچنین ممکن است ورم مفاصل در اثر سانحه و آسیب جدی یا شکستگی در ناحیه لگن ایجاد شده باشد. غضروف ممکن است آسیب دیده و با گذشت زمان به درد لگن و سفتی منجر شود.
- پوکی استخوان و آسیب دیدگی باسن مانند دررفتگی و شکستگی ممکن است خون‌رسانی به سر استخوان ران را دچار اختلال کند. به این حالت استئونکروز گفته می شود (که گاهی اوقات به آن با نام “نکروز آواسکولار” نیز گفته می شود). کمبود خون ممکن است باعث شود سطح استخوان متلاشی شود و سبب ایجاد آرتریت گردد. البته بیماری‌های دیگری نیز می‌توانند باعث پوکی استخوان شوند.
- عامل دیگر ناشی از عدم رشد صحیح لگن در دوران کودکی می‌باشد. همانطور که گفته شد برخی از نوزادان و کودکان دارای مشکلات در ناحیه لگن هستند. اگرچه ممکن است این مشکلات در دوران کودکی با موفقیت درمان شوند، اما با گذشت زمان و در سن بزرگسالی ممکن است باعث ایجاد آرتروز در شخص شود. چون ممکن است لگن رشد طبیعی خود را نداشته و سطح مفاصل را تحت تاثیر قرار دهد.
منظور از جراحی تعویض مفصل ران چیست؟ در این نوع از جراحی، معمولا با توجه به شرایط بیمار و صلاح دید پزشک مربوطه، قسمت‌هایی از لگن و استخوان ران مجاور که در مجموع مفصل لگن را تشکیل می‌دهند، با پروتز جایگزین خواهد شد. بطور معمول این جراحی برای تسکن درد ران و محدودیت حرکتی ناشی از آرتروز لگن توسط پزشک مربوطه تجویز می‌شود. اما در برخی موارد مشاهده شده است که در بیمارانی که دچار شکستی در ناحیه لگن یا رشد غیر طبیعی در این ناحیه هستند نیز تجویز شده است. چه بیمارانی نیاز به تعویض مفصل دارند؟ جراحی تعویض مفصل ران اغلب در بیمارانی که دارای علائم زیر هستند تجویز می‌گردد:
- درد شدید در ناحیه لگن که با دارو تسکین نمی‌یابد و فرد مبتلا را دچار اختلال حرکتی در حین انجام کار و فعالیت روزمره و خواب کرده باشد.
- سفت شدن ران موجب محدودیت حرکتی شده و راه رفتن را دشوار کرده باشد.
چند نوع جراحی تعویض مفصل ران وجود دارد؟ در مجموع سه نوع اصلی تعویض مفصل ران وجود دارد که عبارتند از:
- تعویض کامل مفصل ران(رایج‌ترین نوع عمل) : همانطور که گفته شد رایج‌ترین نوع جراحی تعویض مفصل لگن، تعویض کامل مفصل یا آرتروپلاستی مفصل لگن است. در این نوع از جراحی، قسمت‌های فرسوده و آسیب دیده ران با پروتز جایگزین خواهند شد.
- تعویض بخشی از مفصل لگن (hemiarthroplasty) : در این روش برخلاف روش تعویض کامل مفصل که هر دو طرف مفصل جایگزین می‌شود، فقط یک طرف مفصل ران یعنی سر استخوان ران با پروتز جایگزین خواهد شد. این روش بیشتر برای بیماران مسنی که دچار شکستگی در ناحیه باسن شده باشند کاربرد دارد.
- باز پس‌گیری لگن: قرار گیری مجدد مفصل ران و سوکت فمور اغلب در بیماران جوان و فعال انجام می‌گردد.
درخصوص جراحی تعویض مفصل ران و مراقبت‌های قبل و بعد جراحی نکات فراوانی وجود دارد که باید حتما مدنظر قرار گرفته و با پزشک مربوطه هماهنگ شود که در این مقاله مجال بحث در مورد هر یک از آنها وجود ندارد و سعی می‌کنیم در مقالات بعدی به آنها پرداخته شود.
درخصوص جراحی تعویض مفصل ران و مراقبت‌های قبل و بعد جراحی نکات فراوانی وجود دارد که باید حتما مدنظر قرار گرفته و با پزشک مربوطه هماهنگ شود که در این مقاله مجال بحث در مورد هر یک از آنها وجود ندارد و سعی می‌کنیم در مقالات بعدی به آنها پرداخته شود. با ما در ارتباط باشید